Trong bối cảnh các nền tảng số nhỏ ở châu Phi đang dần trở thành không gian quan trọng cho hoạt động xã hội và chia sẻ thông tin, vấn đề quản lý khủng hoảng và an toàn trực tuyến ngày càng trở nên cấp thiết. Các nền tảng này, mặc dù ít được chú ý hơn so với những “gã khổng lồ” mạng xã hội, lại đang phải đối mặt với nguy cơ bị các tổ chức cực đoan lợi dụng. Bài viết dưới đây phân tích cách mà công nghệ AI có thể hỗ trợ xây dựng năng lực cho các nền tảng này nhằm nâng cao khả năng kiểm soát nội dung và ứng phó với khủng hoảng.
Xu hướng Cực đoan hóa trên Các Nền tảng Số Nhỏ
Các nền tảng số nhỏ ở châu Phi đã tạo ra nhiều kênh giao tiếp quý báu cho cộng đồng địa phương. Tuy nhiên, sự thiếu hụt trong khả năng quản lý nội dung đang khiến chúng trở thành mục tiêu dễ dàng cho các nhóm cực đoan như Boko Haram ở Nigeria và Al-Shabaab ở Somalia. Những nhóm này thường tận dụng các ứng dụng nhắn tin địa phương và diễn đàn khu vực để phát tán tuyên truyền và tuyển mộ thành viên mới.
Điều đáng lưu ý là tính đa dạng ngôn ngữ và văn hóa của châu Phi khiến cho việc phát hiện và kiểm soát nội dung cực đoan trở nên khó khăn. Các tổ chức cực đoan thường sử dụng tiếng Hausa, Somali hay Amharic để truyền tải thông điệp, giúp họ né tránh sự phát hiện của các hệ thống kiểm duyệt lớn. Ví dụ, Boko Haram đã lợi dụng các ứng dụng nhắn tin địa phương để tiếp cận các cộng đồng nông thôn bằng những thông điệp cụ thể, qua đó gây ảnh hưởng đến tâm lý và hành động của người dân.
Thách thức trong Quản lý Nội dung Trên Các Nền tảng Nhỏ
Một trong những thách thức lớn nhất mà các nền tảng số nhỏ gặp phải là sự khác biệt về nguồn lực giữa chúng và các nền tảng lớn như Facebook hay YouTube. Các nền tảng lớn đã đầu tư mạnh tay vào công nghệ AI và đội ngũ kiểm duyệt viên chuyên nghiệp, trong khi các nền tảng nhỏ như Eskimi hoặc Nimbuzz lại không đủ sức để xây dựng các hệ thống tương tự.
Sự đa dạng ngôn ngữ cũng là một yếu tố gây khó khăn. Các nghiên cứu năm 2020 chỉ ra rằng các tổ chức cực đoan đã sử dụng những nền tảng ít được biết đến để chia sẻ video và thông điệp bằng các ngôn ngữ địa phương, qua đó thành công trong việc trốn tránh sự phát hiện. Thiếu vắng các công cụ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP) phù hợp với các phương ngữ địa phương làm tăng thêm rủi ro.
Ngoài ra, số lượng nhà kiểm duyệt có trình độ còn hạn chế. Trong nhiều trường hợp, họ không thể phân biệt giữa những than phiền hợp pháp và tuyên truyền cực đoan do thiếu hiểu biết về bối cảnh văn hóa và chính trị. Điều này dẫn đến tình trạng kiểm duyệt quá mức hoặc không đủ, gây ra sự cạn kiệt niềm tin từ phía cộng đồng.
Giải pháp AI cho Quản lý Nội dung và Ứng phó Khủng hoảng
Các giải pháp dựa trên AI có tiềm năng to lớn để cải thiện khả năng kiểm soát nội dung và ứng phó khủng hoảng trên các nền tảng số nhỏ ở châu Phi. Việc triển khai công nghệ cần phải xem xét các thách thức đặc thù về ngôn ngữ, văn hóa và hoạt động của các nền tảng này.
Một ứng dụng quan trọng của AI là các công cụ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP). Các hệ thống kiểm duyệt hiện tại thường không đủ khả năng nhận diện nội dung cực đoan trong các ngôn ngữ địa phương. Việc phát triển các mô hình AI được đào tạo dựa trên văn hóa và ngôn ngữ địa phương sẽ giúp cải thiện khả năng phát hiện thông điệp mã hóa, slang hoặc các thuật ngữ mà các hệ thống kiểm duyệt chuẩn không nhận diện được.
AI cũng có thể hỗ trợ trong việc phân tích đa phương tiện, điều rất cần thiết do các nhóm cực đoan thường sử dụng hình ảnh và video để né tránh các bộ lọc dựa trên văn bản. Ví dụ, Al-Shabaab đã sử dụng video để ca ngợi bạo lực và thu hút các thành viên mới. Các nền tảng nhỏ có thể áp dụng các mô hình AI để phân tích metadata của video và hình ảnh, từ đó xác định nội dung cực đoan và cảnh báo trước.
Hơn nữa, AI có thể hỗ trợ phản ứng khẩn cấp theo thời gian thực. Những nhóm cực đoan thường xuyên sử dụng các nền tảng kỹ thuật số để phối hợp các cuộc tấn công. Các công cụ AI có thể giám sát các mẫu giao tiếp bất thường, cung cấp cảnh báo sớm cho các nhà quản lý hoặc cơ quan thực thi pháp luật.
Tuy nhiên, việc triển khai các giải pháp AI cần phải xem xét đến các thiên lệch vốn có trong các mô hình hiện tại, bởi chúng thường phản ánh ưu tiên của các nhà phát triển không phải từ châu Phi. Để tránh những sai sót khi áp dụng, việc hợp tác với các nhà phát triển công nghệ và ngôn ngữ địa phương là rất quan trọng.
Xây dựng Năng lực và Hợp tác cho Quản lý Khủng hoảng Bền vững
Xây dựng năng lực và hợp tác là điều tối quan trọng để các nền tảng số nhỏ ở châu Phi có thể đối phó với sự khai thác của các tổ chức cực đoan một cách hiệu quả và bền vững. Các nỗ lực này cần tập trung vào việc trang bị cho các nền tảng công cụ, kiến thức và mạng lưới hợp tác cần thiết để giải quyết những thách thức về nguồn lực và kỹ thuật.
Một lĩnh vực quan trọng trong việc xây dựng năng lực là đào tạo cho các quản trị viên và nhà kiểm duyệt trên nền tảng những thực tiễn kiểm duyệt nội dung tiên tiến. Các chương trình đào tạo do các tổ chức công nghệ quốc tế hoặc các cơ quan khu vực như Liên minh châu Phi (AU) hỗ trợ có thể giúp các nhà kiểm duyệt nắm bắt các chiến lược nhận diện và phản ứng với nội dung cực đoan.
Bên cạnh đó, các đối tác giữa các nền tảng, chính quyền địa phương và các tổ chức quốc tế cũng rất cần thiết. Hợp tác với các startup công nghệ châu Phi và các cơ sở học thuật có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các khoảng cách công nghệ mà các nền tảng nhỏ gặp phải. Những sáng kiến giống như iHub ở Kenya cho thấy tiềm năng của sự đổi mới địa phương trong việc đối phó với các thách thức khu vực.
Cuối cùng, một khung hợp tác khu vực chung sẽ nâng cao khả năng tập thể của các nền tảng nhỏ trong việc chống lại chủ nghĩa cực đoan. Ủy ban Phối hợp và Hợp tác An ninh mạng châu Phi của AU có thể là điểm khởi đầu cho sáng kiến này. Bằng cách tạo ra một kho dữ liệu về các thực hành tốt nhất, các công cụ AI chung và bộ dữ liệu ngôn ngữ, các nền tảng nhỏ có thể cùng nhau chia sẻ tài nguyên và kiến thức để giải quyết vấn đề khai thác cực đoan một cách hiệu quả hơn.
Tóm lại
Việc xây dựng năng lực và hợp tác là một chiến lược đa chiều để giải quyết sự khai thác của các nền tảng kỹ thuật số nhỏ bởi các nhóm cực đoan ở châu Phi. Thông qua việc đào tạo có mục tiêu, hợp tác khu vực và hỗ trợ tài chính, những nỗ lực này có thể trao quyền cho các nền tảng hành động mạnh mẽ hơn, đồng thời tăng cường khả năng phục hồi trước các mối đe dọa đang phát triển.