Trong bối cảnh sự phát triển nhanh chóng của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), các hệ thống như ChatGPT của OpenAI hay Gemini của Google đã trở thành tâm điểm chú ý. Nghiên cứu mới đây chỉ ra rằng những hệ thống này có thể mang trong mình thiên kiến chính trị, điều này có thể ảnh hưởng đến cách thông tin được trình bày và hiểu biết. Báo cáo này sử dụng bốn phương pháp bổ trợ để đánh giá thiên kiến chính trị trong các hệ thống AI nổi bật, từ đó đưa ra một bảng xếp hạng tổng hợp về thiên kiến chính trị của chúng.
Tổng Quan Về Thiên Kiến Chính Trị Trong AI
Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra sự hiện diện của thiên kiến chính trị trong nội dung văn bản do AI tạo ra. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã áp dụng các bài kiểm tra thiên kiến chính trị mà không phản ánh đúng tương tác của người dùng với AI. Do đó, báo cáo này thực hiện một loạt các phương pháp kết hợp để đo lường thiên kiến chính trị trong các AI, bao gồm:
- So sánh ngôn ngữ do AI tạo ra với ngôn ngữ của các nhà lập pháp đảng Cộng hòa và Dân chủ tại Quốc hội Mỹ.
- Xem xét quan điểm chính trị chiếm ưu thế trong các khuyến nghị chính sách do AI tạo ra.
- Đánh giá cảm xúc trong văn bản do AI tạo ra đối với các nhân vật công chúng có quan điểm chính trị.
- Tiến hành các bài kiểm tra định hướng chính trị cho mô hình AI.
Từ các phương pháp này, báo cáo cho thấy phần lớn các hệ thống AI hiện nay đều có xu hướng nghiêng về bên trái trong nội dung văn bản mà chúng sản sinh, mặc dù mức độ thiên kiến này khác nhau giữa các hệ thống.
Khả Năng Điều Chỉnh Thiên Kiến
Thiên kiến nghiêng về bên trái của các hệ thống AI không phải là điều không thể tránh khỏi. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tinh chỉnh đơn giản bằng dữ liệu có thiên lệch chính trị có thể định hướng một mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) theo các sở thích chính trị khác nhau. Sự hiện hữu của thiên kiến chính trị đồng nhất trong nhiều hệ thống AI hiện tại tiềm ẩn nhiều rủi ro, bao gồm gia tăng sự đồng nhất quan điểm trong xã hội hoặc phân chia xã hội thành những nhóm tin tưởng hoặc không tin vào các hệ thống AI.
Để giảm thiểu những rủi ro này, các hệ thống AI cần được thiết kế để tạo ra nội dung chính xác, dựa trên sự thật, đồng thời duy trì sự trung lập về các quan điểm pháp lý hợp pháp và tránh sự thiên vị về mặt ý thức hệ. Ngoài ra, việc thành lập các nền tảng độc lập giám sát và ghi nhận thiên kiến chính trị trong các hệ thống AI là rất quan trọng để đảm bảo tính minh bạch cho công chúng.
Phương Pháp Nghiên Cứu
Báo cáo này áp dụng bốn phương pháp chính để đo lường thiên kiến chính trị trong các hệ thống AI. Mỗi phương pháp cung cấp cái nhìn từ một góc độ khác nhau về thiên kiến chính trị.
So Sánh Ngôn Ngữ Giữa AI và Quốc Hội
Phương pháp đầu tiên so sánh ngôn ngữ do hệ thống AI tạo ra với ngôn ngữ của các nhà lập pháp đảng Cộng hòa và Dân chủ trong Quốc hội Mỹ. Một nghiên cứu năm 2010 đã chỉ ra rằng các phương tiện truyền thông thiên tả có xu hướng sử dụng ngôn ngữ phổ biến hơn cả của các đảng viên Dân chủ, trong khi các phương tiện thiên hữu lại ưa chuộng ngôn ngữ của đảng viên Cộng hòa. Tương tự, báo cáo này cũng sử dụng phương pháp này để xác định xem ngôn ngữ do AI tạo ra có giống với ngôn ngữ của một trong hai đảng không.
Đánh Giá Quan Điểm Chính Trị Trong Khuyến Nghị Chính Sách AI
Phương pháp thứ hai liên quan đến việc đánh giá các khuyến nghị chính sách do AI tạo ra. Kết quả cho thấy tất cả các hệ thống AI đều có xu hướng tạo ra các khuyến nghị chính sách mang quan điểm chính trị thiên về bên trái.
Phân Tích Cảm Xúc Trong Nội Dung AI
Tiếp theo, báo cáo tập trung vào việc phân tích cảm xúc đối với các nhân vật công chúng trong văn bản do AI tạo ra. Kết quả cho thấy AI thường thể hiện sự cảm tình tích cực hơn đối với các nhân vật chính trị thiên tả so với các nhân vật thiên hữu.
Bài Kiểm Tra Định Hướng Chính Trị
Cuối cùng, ba bài kiểm tra định hướng chính trị đã được tiến hành để đánh giá sở thích chính trị của các mô hình AI. Kết quả từ các bài kiểm tra này cho thấy các hệ thống AI giao tiếp với người dùng thường nghiêng về bên trái cả ở trục kinh tế lẫn xã hội.
Tóm Lại
Báo cáo này cung cấp một cái nhìn sâu sắc và toàn diện về thiên kiến chính trị trong các hệ thống AI hiện tại, nhấn mạnh việc phát triển và triển khai AI cần phải được thực hiện một cách có trách nhiệm nhằm phát hiện và giảm thiểu thiên kiến chính trị trong các hệ thống đang phục vụ hàng triệu người dùng.