Hệ điều hành là gì? Có mấy loại hệ điều hành phổ biến

Hệ điều hành là phần mềm quan trọng nhất trên máy tính và điện thoại, đóng vai trò như một trung gian giữa phần cứng và các ứng dụng. Cùng khám phá hơn về hệ điều hành và các loại hệ điều hành phổ biến nhất hiện nay qua bài viết này.

Khái niệm hệ điều hành là gì ? 

Hệ điều hành (Operating System – OS) là một phần mềm cốt lõi cho phép điều hành, nó đóng vai trò như một trung gian quản lý toàn bộ các thành phần có trong điện thoại và máy tính. Quản lý các thiết bị phần cứng như CPU, RAM, ổ cứng… và các tài nguyên phần mềm khác. Có vai trò trung gian trong việc giao tiếp giữa người sử dụng và thiết bị.

Hệ điều hành cho máy tính là gì?

Hệ điều hành cho máy tính là hệ điều hành được thiết kế để sử dụng trên những thiết bị như: Máy tính để bàn, laptop,… Đây là hệ điều hành sử dụng GUI.

GUI cho phép bạn sử dụng chuột để nhấp vào mọi thứ trên màn hình hiển thị (bao gồm các biểu tượng , nút, menu,…) và được diễn tả bằng cách kết hợp hình ảnh cùng với văn bản.

GUI của mỗi hệ điều hành có giao diện khác nhau, tuy nhiên các hệ điều hành hiện nay hầu hết được thiết kế khá dễ sử dụng và không khác nhau nhiều về nguyên tắc.

Hệ điều hành dành cho điện thoại là gì?

Là những hệ điều hành dành cho các thiết bị điện thoại, smartphone, máy tính bảng,… được thiết kế đơn giản hơn, sử dụng cho các nhu cầu giải trí, liên lạc,… Loại này không có được đầy đủ những tính năng như hệ điều hành cho máy tính.

So sánh hệ điều hành dành cho máy tính và hệ điều hành dành cho điện thoại

Hệ điều hành trên máy tính được thiết kế để phục vụ cho công việc, bao gồm cả giải trí và liên lạc. Trong khi hệ điều hành của các thiết bị di động tập trung nhiều hơn vào liên lạc và giải trí, do đó tính năng của chúng không tương đương với hệ điều hành của máy tính. Tuy nhiên, hệ điều hành cho điện thoại cũng đang được cải tiến để đáp ứng được nhu cầu công việc.

Chức năng của hệ điều hành 

Hệ điều hành đóng vai trò như một trung gian ở giữa người dùng và thiết bị quản lý phần cứng của máy tính, điện thoại, tài nguyên hệ thống và tối ưu hoá quá trình hoạt động của chúng. 

Từ đó, đem đến giao diện phù hợp để người dùng dễ dàng sử dụng các phần mềm và ứng dụng. Hiện nay, có 2 hệ điều hành chính là hệ điều hành cho máy tính và hệ điều hành cho điện thoại. 

Nhiệm vụ của hệ điều hành đối với máy tính

Hệ điều hành thực hiện các hoạt động và điều khiển phần cứng của máy tính, đây được coi là nhiệm vụ quan trọng nhất của mọi hệ điều hành. 

Hệ điều hành cũng có chức năng tổ chức và quản lý thông tin trong máy tính của người dùng. 

Hệ điều hành cung cấp giao diện cho người dùng và tạo môi trường giao tiếp giúp người dùng trao đổi thông tin với máy tính trong quá trình làm việc.

Thành phần của hệ điều hành 

Hệ điều hành gồm nhiều thành phần khác nhau và từng phần có những tính năng riêng biệt.

• Kernel là phần cơ bản của hệ điều hành, đảm nhiệm việc cung cấp các điều khiển cho phần cứng của máy tính. Nó có nhiệm vụ đọc và xử lý dữ liệu từ bộ nhớ và các thiết bị phần cứng như màn hình, bàn phím, chuột, cũng như xác định cách dữ liệu được gửi và nhận từ mạng.
• Giao diện người dùng: Cho phép người dùng tương tác với hệ thống thông qua các biểu tượng đồ họa và môi trường desktop hoặc qua command line.
• Giao diện lập trình ứng dụng: Cung cấp cho các nhà phát triển ứng dụng khả năng viết mã modular.

 3 loại hệ điều hành phổ biến nhất trên máy tính

Danh sách các hệ điều hành máy tính phổ biến nhất hiện nay gồm:

Hệ điều hành Windows là gì ? 

Windows là hệ điều hành phổ biến nhất trên toàn cầu, được phát triển bởi Microsoft từ năm 1980 và tích hợp sẵn trên hầu hết các máy tính. Windows đã trải qua nhiều phiên bản và hiện tại Windows 10 và Windows 7 là hai phiên bản được sử dụng rộng rãi nhất.

Cụ thể, Windows 7 tập trung vào tính năng nổi bật và giao diện đẹp mắt, trong khi Windows 10 được thiết kế tối ưu hóa và chú trọng đến tính năng bảo mật. Ngoài ra, Microsoft đã ra mắt phiên bản Windows 11.

Windows có những ưu điểm như dễ sử dụng, tính tương thích cao và đầy đủ tính năng để phục vụ nhu cầu công việc và giải trí của người dùng. 

Tuy nhiên, do có số lượng người dùng cao nên Windows thu hút sự quan tâm của các hacker, tin tặc, vì vậy hệ điều hành này dễ bị tấn công bởi các phần mềm virus, gián điệp hay mã độc.

Hệ điều hành MacOS là gì? 

MacOS là hệ điều hành được tạo ra bởi thương hiệu quả táo đình đám Apple và được cài đặt sẵn trên tất cả thiết bị máy tính để bàn, Laptop Macbook của Apple. Hệ điều hành MacOS được đánh giá hơn hẳn Windows ở độ mượt mà, ổn định và tốc độ hoạt động. 

Ưu điểm MacOS: 

Giao diện đẹp, tính ổn định, bảo mật cao, được cài đặt sẵn miễn phí ở những chiếc máy tính mà Apple bán ra.

Nhược điểm MacOS: 

Số người dùng sử dụng macOS còn chưa phổ biến nên có một số phần mềm chưa được phát triển để sử dụng cho hệ điều hành này.

Hệ điều hành Linux là gì? 

Linux là một hệ điều hành mở, bạn có thể chỉnh sửa hay làm bất cứ gì trên chúng. Giống như Windows và macOS, Linux cũng tập hợp nhiều phần mềm là máy chủ, có ngôn ngữ lập trình và hệ thống quản trị cơ sở dữ liệu. 

Hơn nữa, Linux cũng có tính bảo mật cao, giúp người dùng tránh các nguy cơ bị xâm phạm bằng mã độc hay virus.

Ưu điểm Linux: 

Miễn phí sử dụng, tính bảo mật cao, khả năng hoạt động mượt, phù hợp với những máy tính có cấu hình yếu.

Nhược điểm Linux: 

Rất ít người sử dụng nên ít ứng dụng hỗ trợ trên Linux. Bạn cũng cần mất thời gian để làm quen khi mới bắt đầu sử dụng.

Các loại hệ điều hành tốt cho thiết bị di động

Hệ điều hành Android là gì ? 

Đây là hệ điều hành phổ biến nhất trên các thiết bị điện thoại. Nền tảng này được phát triển bởi công ty Android Inc, sau đó Google đã mua lại vào năm 2005. Các dòng smartphone sử dụng hệ điều hành phải kể đến như: điện thoại Samsung, điện thoại OPPO, điện thoại Xiaomi, điện thoại Realme,…

Ưu điểm: Có tính chất mở, dễ sử dụng, sở hữu kho ứng dụng khổng lồ. Ngoài ra, Android còn có khả năng tùy biến cao, có thể đặt lại thiết bị nếu như quên mật khẩu. 

Nhược điểm: Tuy có độ bảo mật của Android khá cao nhưng sẽ không bằng nếu so sánh với iOS.

Hệ điều hành iOS là gì ? 

iOS là hệ điều hành được sử dụng duy nhất trên các thiết bị di động của Apple. Được ra mắt vào năm 2007, iOS đã tạo ra một cuộc cách mạng về công nghệ phần mềm. Được đánh giá khá cao về tính năng cũng như về độ ổn định của nó.

Ưu điểm: Tính bảo mật cao, khả năng tối ưu phần mềm tốt, hiệu năng ổn định mà không cần đòi hỏi nhiều về cấu hình so với Android.

Nhược điểm: Hệ điều hành chỉ độc quyền cho các dòng điện thoại của Apple và không thể sử dụng trên các điện thoại khác, kho ứng dụng ít hơn so với Android.

Hệ điều hành Java là gì ? 

Tuy không được dùng phổ biến nhưng hệ điều hành Java là hệ điều hành đầu tiên trên thế giới, được phát triển bởi Sun Microsystems vào năm 1998. Hệ điều hành Java được tạo ra dựa trên ngôn ngữ lập trình Java, thiết kế để chạy trên nhiều thiết bị khác nhau như: laptop, máy tính để bàn, điện thoại,…

Ưu điểm hệ điều hành Java: 

• Khả năng chạy trên nhiều loại thiết bị khác nhau.
• Tính bảo mật và ổn định cao.
• Dễ dàng phát triển và bảo trì ứng dụng.

Nhược điểm: 

• Đã qua nhiều năm, hiệu suất không cao bằng các hệ điều hành như Windows và MacOS. 
• Kích thước file khi nâng cấp rất lớn do đã quá lâu

Hệ điều hành Harmony OS là gì ?

Hệ điều hành Harmony OS dô Huawei phát triển và trình làng vào năm 2019 những mãi đến năm 2021 mới được áp dụng vào các sản phẩm Smartphone. Những thiết bị được trang bị hệ điều hành Harmony OS là điện thoại, tivi, máy tính bảng, đồng hồ thông minh, xe thông minh bởi vì Harmony OS được phát triển dựa trên cấu trúc vi phân Microkernel.

Ưu điểm: 

• Tính bảo mật cao
• Được sản xuất dựa trên vi nhân Microkernel
• Cửa hàng ứng dụng riêng biệt
• Khả năng tối ưu, tiết kiệm pin

Nhược điểm: 

• Kho ứng dụng hạn chế: vì còn đang trong giai đoạn phát triển, nên kho ứng dụng vẫn còn hạn chế hơn Android và iOS. 
• Không phổ biến ở thị trường hiện nay

Hệ điều hành máy tính nào đang được phổ biến nhất 

Windows là hệ điều hành phổ biến nhất hiện nay, với định hướng chủ yếu là cho các tác vụ giải trí và văn phòng, và hỗ trợ nhiều ứng dụng tương thích trên nhiều dòng máy tính khác nhau trên thị trường. 

Do tương thích với nhiều dòng laptop khác nhau, nên giá cả của máy tính chạy Windows cũng rất đa dạng và phù hợp với nhiều phân khúc khách hàng khác nhau.

Ngoài ra, còn có các hệ điều hành như Linux, iOS, Chrome OS, v.v. được sử dụng khá rộng rãi 12. Tuy nhiên, việc đánh giá hệ điều hành phổ biến nhất còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thị trường sử dụng, mục đích sử dụng, v.v.

Hệ điều hành cập nhật như thế nào ? 

Cập nhật hệ điều hành Windows cho PC

Bạn có thể sử dụng phần mềm Windows Update để cập nhật hệ điều hành. Các bược thực hiện cụ thể như sau: 

Bước 1: Chọn Start, nhấn biểu tượng “răng cưa” Settings.

Bước 2: Trong bản chọn Settings, chọn Update & Security.

Bước 3: Trong cửa sổ Windows Update, chọn Check for Update.

Sau đó, hệ thống sẽ tự động cập nhật phiên bản hệ điều hành mới nhất về máy

Cập nhật hệ điều hành MacOS 

Cách nhập nhật macOS nhanh nhất: Chọn biểu tượng quả táo ở góc trái, sau đó chọn Software Update. Mac sẽ thông báo cho bạn nếu có bản cập nhật sẵn.

Ngoài ra bạn có thể update Mac OS qua App Store. Bạn chỉ cần nhập tab Update và nhìn đầu danh sách trong App Store. Nhấn vào Install để tải và áp dụng bản cập nhật.

Nâng cấp hệ điều hành Android

Bạn thực hiện theo cú pháp sau: Setting → Nhấn chọn System (Hệ thống) → Chọn mục About Phone (Thông tin về điện thoại) → Xem phiên bản Android hiện tại ở cuối màn hình.

Nâng cấp hệ điều hành iOS

iOS là hệ điều hành hỗ trợ dòng điện thoại của Apple. Để quá trình cập nhật hệ điều hành được thực hiện hiệu quả, bạn cần đảm bảo dung lượng của iPhone còn khoảng 6-7GB và khoảng 50% pin.

So sánh hệ điều hành 64 bit với 32 bit 

Hệ điều hành 64 bit và 32 bit là hai loại hệ điều hành khác nhau. Sự khác biệt lớn nhất giữa chúng là khả năng tận dụng bộ nhớ RAM. Dưới đây là một số điểm khác biệt chính giữa hai loại hệ điều hành này:

• Tính tương thích: Hệ điều hành 64 bit không tương thích với các ứng dụng 32 bit, trong khi hệ điều hành 32 bit có thể chạy được các ứng dụng 32 bit và 64 bit.
• Khả năng tận dụng bộ nhớ RAM: Hệ điều hành 64 bit có thể tận dụng được nhiều bộ nhớ RAM hơn so với hệ điều hành 32 bit. Với hệ điều hành 64 bit, bạn có thể sử dụng lên tới 128GB RAM, trong khi với hệ điều hành 32 bit, bạn chỉ có thể sử dụng tối đa 4GB RAM.
• Hiệu suất: Hệ điều hành 64 bit cũng có hiệu suất cao hơn so với hệ điều hành 32 bit. Điều này là do hệ điều hành 64 bit có thể xử lý nhiều dữ liệu hơn cùng một lúc.

Tính bảo mật: Hệ điều hành 64 bit cũng được cho là an toàn hơn so với hệ điều hành 32 bit. Điều này là do hệ điều hành 64 bit có thể sử dụng các cơ chế bảo mật cao hơn như Address Space Layout Randomization (ASLR), Data Execution Prevention (DEP) và Kernel Patch Protection.

Hệ điều hành 64 bit được xem là một sự tiến bộ đáng kể so với hệ điều hành 32 bit với khả năng tận dụng bộ nhớ RAM cao hơn, hiệu suất tốt hơn và tính bảo mật cao hơn. Tuy nhiên, tùy vào mục đích sử dụng, bạn có thể chọn hệ điều hành phù hợp với máy tính của mình.

Mọi người cũng tìm kiếm về hệ điều hành

Phần cứng 

Phần cứng của máy tính là những bộ phận “có thể nhìn thấy được” của máy tính như màn hình, chuột, bàn phím, máy in… Phần cứng gồm 2 bộ phận chính là phần bên ngoài tai nghe, bàn phím, máy in… phần bên trong bo mạnh chủ, RAM, ROM, Card màn hình, ổ cứng…

CPU

CPU là bộ xử lý trung tâm máy tính. CPU là đầu não của máy tính vì mọi thông tin sẽ được tính toán và đưa ra lệnh để điều khiển tất cả các hoạt động của máy tính. CPU xử lý tất cả các thông tin mà nó nhận được từ phần mềm và phần cứng máy tính.

Phần mềm 

Ổ cứng là thiết bị lưu trữ dữ liệu trên Laptop, PC. Ổ cứng là một thành phần cực kỳ quan trọng trong máy tính, vì nó chứa toàn bộ thông tin người dùng như hệ điều hành hay tệp cá nhân. Khi ngắt kết nối, ổ cứng sẽ không mất dữ liệu.

Hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về hệ điều hành và sự quan trọng của nó trong những thiết bị bạn sử dụng hằng ngày. Đừng ngần ngại nếu có thắc mắc hãy bình luận ngay bên dưới NewTech sẽ giúp bạn giải đáp trong thời gian sớm nhất. 

Xem thêm một số bài viết liên quan: 

• Copilot – Kỷ nguyên AI có sẵn trong Windows 11, Microsoft 365 và trình duyệt web Edge, Bing của Microsoft
• Vi xử lý Intel thế hệ 14 Meteor Lake: Bước ngoặt lớn của Intel trong ngành bán dẫn
• Thunderbolt 5 ra mắt: Tốc độ gấp 2 lần Thunderbolt 4?

Dương Thị Phương Thùy

Tôi là Phương Thùy, một Content SEO với hơn một năm kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghệ.Hãy khám phá và nhận xét về những tin tức công nghệ đầy thú vị cùng tôi nhé.